İshal, cırcır veya diyare, bağırsak hareketlerinin artması ve dışkının sulu hale gelmesi durumudur.   Virüsler, bakteriler, gıda zehirlenmeleri, besin intoleransı ve bağırsakta meydana gelen mukozal hasar ishale sebep olabilir. İshal, basit bir sağlık sorunu gibi görünse de özellikle 5 yaş altı çocuklarda ölüm nedenleri arasında ikinci sırada yer almaktadır. İshal kronik hale gelmiş ise altta yatan ciddi bir hastalık olabileceği akılda tutulmalı ve mutlaka doktora başvurulmalıdır. İshal tedavisinde ishale sebep olan hastalığı tespit edip ona göre tedavi uygulanması önemlidir. İSHAL NEDİR? İshal (diyare), dışkılamanın günde 3'ten fazla olacak şekilde daha sulu ve daha fazla miktarda yapıldığı, bununla birlikte yoğun bağırsak hareketlerinin ve gaz sorunlarının gözlemlendiği bir sağlık durumudur. İSHALİN TÜRLERİ NELERDİR? İshal, akut veya kronik olmak üzere ikiye ayrılır. Akut ishal, genellikle birkaç gün süren ve enfeksiyonlar, gıda zehirlenmeleri veya stres gibi geçici nedenlerle ortaya çıkan kısa süreli bir durumdur. Kronik ishal ise dört haftadan uzun süren ve bazen ciddi sağlık sorunlarını gösteren bir durumdur. Akut İshal Akut ishal, ani bir şekilde başlayan ve 14 günden az süren ishal türüdür. Yetişkinlerde ise süresi daha kısa olup 3-4 gün civarındadır. Akut ishalin nedeni enfeksiyonlar veya gıda zehirlenmesi olabilir. Kronik İshal Kronik ishal, dört haftadan fazla süren ishal türüdür. Kronik ishalde başka hastalıkların habercisidir. Kronik ishal nedenlerinden bazıları çölyak hastalığı, Crohn hastalığı, irritabl bağırsak sendromu ya da inflamatuar bağırsak hastalığıdır. İSHAL NEDEN OLUR? İshal birçok nedenden kaynaklanabilmektedir.  Virüsler: Norwalk virüsü, sitomegalovirüs ve viral hepatit ishale neden olabilir. Ayrıca rotavirüs, 5 yaşından küçük çocuklarda akut ishalinin genel bir nedenidir.  Bakteriler ve parazitler: Bakteri ve parazitlerin bulaştığı yiyecek veya sulardan tüketmek ishalin en sık görülen nedenlerinden biridir.  İlaçlar: Antibiyotik, kanser ilaçları ve magnezyumlu antasitler ishale neden olabilir.  Gıda intoleransı: Laktoz intoleransı olan bireylerde, süt ve süt ürünlerinde bulunan laktozun sindirilememesi sonucu ortaya çıkar. Fruktoz intoleransı olan bireylerde Meyveler, bal ve bazı işlenmiş gıdalarda bulunan fruktozun sindirilememesi sonucu ortaya çıkar.  Sindirim sistemi hastalıkları: Crohn hastalığı, ülseratif kolit, çölyak ve irritabl bağırsak sendromu gibi sindirim sistemi hastalıkları ishale neden olabilir.  İshal yapan yiyecekler: Yağlı, baharatlı, lifli veya çok şekerli yiyecekler ishal yapabilmektedir. Örneğin, aşırı karpuz tüketimi, içerdiği yüksek su ve şeker miktarı nedeniyle ishale neden olabilir. Ayrıca uygunsuz müshil kullanımı, aşırı aktif tiroid (hipertiroid), aşırı C vitamini ya da magnezyum alımı, besin emilimi ile ilgili sorunlar da ishale neden olabilir. İSHAL BELİRTİLERİ NELERDİR? En önemli belirtisi fazla miktarda sulu dışkılama olsa da başka belirtileri de mevcuttur. İshalin diğer belirtileri aşağıda sıralanmıştır:  Gevşek ve sulu dışkı  Karın ağrısı  Dehidratasyon (Susuzluk)  Baş dönmesi, halsizlik  Yüksek ateş  Dışkıda kan veya mukus  Karın bölgesinde şişkinlik  Mide bulantısı ve kusma  Aniden gelen tuvalete çıkma hissi, bazen dışkıyı kaçırma. İSHALE NE İYİ GELİR? İshal genellikle altta yatan ciddi bir problem olmadığı sürece birkaç gün içinde kendiliğinden geçer fakat riskli olmayan ishali daha hızlı geçirebilmek için evde birçok yöntem denenebilir. İshali ne keser sorusunun cevabı ise, genellikle bol sıvı tüketmek ve sindirimi kolay yiyecekler yemektir. Peki bu yiyecekler nelerdir? Yoğurt ve Probiyotikler Kefir, yoğurt, lahana turşusu, ekşi maya ekmeği gibi besinler tüketmek probiyotik etkili olduklarından ishale iyi gelir. Sıvı Tüketimi İshal nedeniyle kaybedilen sıvı ve elektrolitlerin yerine konması, ishali tedavi etmek için hayati önemdedir. Bunun için 1 litre kaynamış ılımış suya 1 yemek kaşığı şeker, 1 tatlı kaşığı karbonat, 1 çay kaşığı tuz ekleyip tüketebilirsiniz. Lif Oranı Düşük Gıdalar Lif oranı düşük gıdalar, sindirimi kolay ve bağırsak hareketlerini yavaşlatan yiyeceklerdir. Lif oranı düşük gıdalar tüketmek, ishalin şiddetini azaltır. Lif oranı düşük besinler arasında beyaz pirinç, muz, elma püresi ve beyaz ekmek gibi yiyecekler bulunur. Patates Nişasta içeriği nedeniyle su tutarak ishale iyi gelir. Zencefil Çayı Zencefil çayı ya da bir miktar çiğ zencefil tüketmek bakteri nedenli bir ishaliniz var ise iyi gelecektir. Kan sulandırıcı ilaçlar kullanıyorsanız tüketmeden önce mutlaka doktorunuza danışın. Papatya Çayı Papatya çayı ishale iyi gelir. Nane Çayı Nane çayının sindirim sistemi üzerindeki rahatlatıcı etkisi, mide ve bağırsak spazmlarını hafifletebilir ve sindirim sistemini sakinleştirir. İçeriğinde bulunan mentol, ishalin neden olduğu ağrıyı azaltabilir. Ayrıca nane çayı, bağırsaklardaki gaz ve şişkinliği azaltarak rahatlama sağlar. Peki yenmemesi gereken yiyecekler neler? Bazı yiyecekler gaz ve şişkinliğe neden olarak ishali kötüleştirebilir. Yağlı, kızartılmış yiyecekler, çilek-erik gibi meyveler, tam yağlı süt ürünleri, fasulye, brokoli, mısır, yeşil yapraklı sebzeler, bezelye ve acı biber tüketmemek ishale iyi gelir. Ne Zaman Doktora Başvurmalı? Yetişkinlerde; ishal çok uzun süredir geçmiyorsa, dışkı köpüklü ve çok kötü kokuluysa, dışkıda kan varsa, bulantı ve kusma besin alımını engelleyecek kadar şiddetliyse, 24 saatten uzun süredir düşmeyen ateş varsa ve idrar rengi çok koyuysa doktora başvurulmalıdır. Küçük çocuk ve bebeklerde ise; bebek 2 aydan küçükse, ek hastalık (diyabet, böbrek yetmezliği vb.) varsa, sürekli kusma ve uykululuk hali varsa, günde 8 defadan fazla dışkılama varsa, besin ve sıvı alımında ciddi düşüş varsa vakit kaybetmeden doktora başvurulmalıdır.