Duygusal manipülasyon, bir kişinin başkalarını etkilemek ve kontrol etmek zihinsel çarpıtma ya da duygusal sömürüyü kullanmasıdır.
Kişinin amacı ise; başkaları üzerinde güç ve kontrol sahibi olarak istediklerini elde etmektir.
Burada kişinin ana amacı karşısındaki kişiden her türlü faydayı almaya çalışmaktır.
İstismarcı ve toksik ilişkilerde görülen duygusal manipülasyonda ise manipülatör kendisine avantaj sağlayacak şekilde karşısındaki kişiyi kontrol etmeye çalışır.
Manipülatör mağdurun zayıflıklarını bilir ve bunları kullanarak onu kendi çıkarları doğrultusunda yönlendirir.
Bu tür bir duygusal manipülasyonu fark etmek zor olabilir. Çünkü çoğu zaman manipülatif davranışlar başlangıçta belirgin değildir.
Birçok insan duygusal manipülasyona maruz kalır. Duygusal manipülatör için amaç genellikle karşısındaki kişinin duygularını sömürerek ve kullanarak onun üzerinde kontrol sahibi olmaktır.
E Manipülatör, birini kontrol etmek için belli belirsiz birçok davranışta bulunabilir ve manipülasyonun tespit edilmesini zorlaştırır.
Bunlar mağdurun kendi akıl sağlığını sorgulamasına dahi yol açabilir.
Bir kişinin duygusal olarak manipüle edildiğini anlaması için en önemli işaret kendisine değil, yalnızca karşısındakine fayda sağlayacak şekilde yönlendirilmesidir.
Bununla birlikte manipülatörler mağdurlara mantıklı davranmadıklarını hissettirmek ve isteklerini yerine getirtmek için benzer yolları deneyebilir.
Duygusal manipülasyonun başlıca belirtileri şunlardır:
• Kişiyi suçlu hissettirmek: Bir kişi partnerine kasıtlı olarak suçlu hissetmesi veya utanması gerektiğini düşündürecek şekilde konuşuyorsa bu duygusal manipülasyon olabilir.
Suçluluk veya utanç duygusu, bunları hisseden kişiye değil de partnerine fayda sağlıyorsa bu durum geçerlidir. Manipülatör bunu davranışlarının sorumluluğunu almaktan kaçmak ve kendini daha iyi göstermek için yapar.
Bu amaçla yalan söyleyebilir, olayı abartabilir veya suçu direkt olarak partnerine atarak partnerinin kendinden şüphelenmesine neden olabilir.
• Zorbalık/alaycılık ve pasif agresif davranışlarda bulunmak: Zorbalık ve alaycılık da duygusal manipülasyondur çünkü mağdurun korkmasına ya da utanmasına yol açabilir.
Doğrudan iletişim kurmak yerine pasif agresif davranan biri gerçekte nasıl hissettiğini ifade etmez.
Zorbalık ve alaycılık da pasif agresif iletişimin bir başka işaretidir.
Pasif agresif davranan bir kişi iç çekme veya somurtma gibi aşırı dramatik tepkiler vererek dikkat çekmeye çalışabilir.
Bu hareketlerle sorunu direkt olarak konuşmak yerine partnerinin konuyu açmasını sağlar.
• Tehtit etmek: Manipülatör partnerini onunla ilgili bilgileri paylaşacağına dair tehdit ederek manipüle edebilir.
Söylediklerinin yapılmaması hâlinde kişinin bilinmesini istemediği bir durumu başkalarıyla paylaşacağını söyleyerek davranışlarını kontrol altına alabilir.
Bazı durumlarda manipülatör partnerini terk edeceğini veya kendisine zarar vereceğini söyleyerek de tehdit edebilir.
Bunlara ek olarak istediğinin yapılmaması hâlinde fotoğraflarını veya gizli bilgilerini paylaşacağını söyleyerek şantaj da yapabilir.
• Çatışma ortamı yaratmak: Duygusal manipülasyonun bir başka tekniği çatışma yaratmaktır.
Örneğin bir manipülatör partnerine bir başkasının onun hakkında kötü sözler söylediğini anlatarak yalan söyleyebilir.
Daha sonra ise partnerinin o kişi hakkında konuştuğunu o kişiye söyleyerek bu iki kişi arasında çatışma yaratabilir.
Manipülatörün bu iki kişiyi birbirine düşürmesinin amacı da kendine bir şekilde fayda sağlamaktır.
Yalan söyleme, manipülasyonun en önemli belirtilerinden biridir.
• Çeşitli psikolojik manipülasyonlar yapmak (gastlighting): Gaslighting duygusal manipülasyonun zor fark edilen bir yoludur.
Gaslighting’e maruz kalan bir kişi kendi algılarından ve deneyimlerinde şüphe duyabilir.
Çünkü manipülatör mağduru bir şeyin doğru olmadığına ikna ederken mağdura duygu ve düşüncelerinin yanlış olduğunu hissettirir.
Manipülatör mağdura yalan söyleyebilir, olaylar için suçlayabilir veya hissettiklerinin saçma olduğunu söyleyebilir.
Bunlara ek olarak kasıtlı bir biçimde tekrar tekrar utandırmak da duygusal manipülasyon olabilir.
Gaslighting’in amacı ise mağdurun düşünceleri ve davranışları üzerinde kontrol sahibi olmaktır.
• İlişkinin ilk dönemlerinde aşırı sevgi ve ilgi göstermek (love bombing): Lovebombing, özellikle ilişkinin erken dönemlerinde partnere gösterilen aşırı ilgi, sevgi ve şefkattir.
Genellikle her ilişkinin ilk zamanlarının daha romantik olduğu düşünülse de lovebombing bunun orantısız bir biçimde yapılmasıdır.
Amacı ise ilişkinin gidişatını değiştirerek partnerin kontrol altına alınmasını sağlamaktır.
Çiftler arasında çözülemeyecek problem ortaya çıktığında ise; bir aile danışmanı veya çift terapisi uzmanından yardım almak ilişkilerini daha sağlıklı sürdürmek noktasında yararlı olacaktır.